Opis

Sód jest lekkim metalem, bardzo aktywnym chemicznie - na powietrzu pokrywa się warstewką tlenku. Jest miękki - łatwo daje się kroić nożem. Sole sodu barwią płomień palnika gazowego na kolor intensywnie żółty. Świeża powierzchnia tego metalu posiada widoczną w ciemności zieloną luminescencję. Rozpuszcza się w ciekłym amoniaku tworząc niebieski roztwór.

Tablica z charakterystycznymi danymi

Liczba elektronów: 11
Liczba neutronów: 12
Liczba protonów: 11
Elektroujemność (Allred-Rochow, Pauling): 1.01, 0.93
Stopień utlenienia: +1
Przewodność elektryczna: 204.1*10⁵ 1/(*m) Gęstość (293 K): 0.971 g/dm³
Temperatura topnienia: 98°C, 371 K
Temperatura wrzenia: 883°C, 1156 K
Ciepło właściwe: 28.23 J/(mol*K)
Ciepło tworzenia: --
Ciepło topnienia: 2.60 kJ/mol
Ciepło parowania: 96.96 kJ/mol
Przewodność cieplna: 142 W/(m*K)

Właściwości chemiczne

Sód wykazuje dużą aktywność chemiczną - na powietrzu pokrywa się warstwą tlenku (Na₂O), nadtlenku (Na₂O₂) i azotku (Na₃N), stopiony reaguje z krzemionką SiO₂ i krzemianami- stąd nadżera szkło i porcelanę. W związkach występuje wyłącznie na stopniu utlenienia +1. Bardzo energicznie reaguje z wodą tworząc wodorotlenek NaOH i łatwo wypiera wodór z alkoholi tworząc alkoholany np. C₂H₅ONa. Rozpuszcza się energicznie w kwasach. Ogrzewany z węglem tworzy węglik Na₂C₂, z krzemem - krzemek Na₆Si₂. Reaguje ze wszystkimi fluorowcami dając odpowiednie halogenki. Ogrzewany z wodorem tworzy wodorek NaH. Sód redukuje większość tlenków metali do wolnych metali.

Zastosowanie

Sód znalazł zastosowanie w konstrukcji fotokomórek - emituje on elektrony pod wpływem światła. Pary sodu wykorzystuje się w lampach sodowych. Niewielkie ilości tego pierwiastka stosuje się jako dodatek uszlachetniający w wielu stopach (np. Al). Stopiony sód w mieszaninie z metalicznym potasem stosuje się jako chłodziwo w reaktorach atomowych. Izotop ²³Na stosowany jest jako wskaźnik promieniotwórczy (znacznik) oraz w medycynie do zwalczania nowotworów.

Występowanie

Sód należy do pierwiastków najbardziej rozpowszechnionych w przyrodzie. Występuje wyłącznie w postaci związków. Woda morska zawiera średnio 2.7% chlorku sodu co odpowiada 10.76 kilograma Na w 1000 kilogramach tej wody. Zawartość sodu na Ziemi wynosi 0.12% wagowego. W przyrodzie występuje w postaci minerałów, z których najważniejszymi są : sól kamienna (halit) - NaCl, saletra chilijska NaNO₃ i thenardyt Na₂SO₄. Wchodzi on też w skład licznych minerałów krzemianowych - tworzących pospolite skały. Zawartość sodu we wszechświecie szacuje się na 0.00355% wagowego, natomiast w organizmie człowieka występuje 0.26% tego pierwiastka.

Ciekawostki, pochodzenie

Odkryty przez: Humphrey Davy
Miejsce odkrycia: Anglia
Rok odkrycia: 1807
Pochodzenia nazwy: Od sody (Na₂CO₃); Symbol Na pochodzi od łacińskiego słowa "natrium".

Sodę (Na₂CO₃) jak i potaż (K₂CO₃) używano jako środka piorącego już w starożytnym Egipcie. Obie substancje nosiły nazwę nitrum lub nitron, którą alchemicy arabscy zmienili na natron.W 1736 roku Duhamel de Monceau wykazał, że soda i potaż to różne związki, a Klaproth nazwał je odpowiednio: natron i kali. W 1807 roku Davy otrzymał wolny sód w procesie elektrolizy wodorotlenku sodu zwilżonego wodą. Symbol sodu Na wywodzi się z jego łacińskiej nazwy "natrium", wprowadzonej w 1811 roku przez Berzeliusa.

Zdjęcia